Page 40 - 2017_il_sinirinda_buyuksehir_belediye_modeli

40 İl Sınırında Büyükşehir Belediye Modeli Kocaeli Deneyimi

Görüldüğü üzere, 1980’lerin başlarına kadar atılan adımlar parçacıl olmanın ötesi-
ne geçememiş; yetki, kaynak, personel ve ekipman açısından büyük kentsel alanla-
rın ihtiyaçlarına cevap verebilme kapasitesine sahip, kentin bütününe hizmet suna-
bilecek ölçekte yerel yönetim birimleri oluşturulamamıştır. 3030 sayılı Büyükşehir
Belediye Kanunu’nun amaç maddesinde ifade edildiği haliyle, “hizmetlerin planlı,
programlı, etkin ve uyum içinde yürütülmesini sağlayacak bir şekilde büyükşehir
belediyeleri yönetiminin hukuki statüsünü düzenlemek”, bir başka ifadeyle büyük-
şehir belediyesi modeline geçmek için 1984 yılını beklemek gerekmiştir.

Türkiye’de ilk büyükşehir belediyeleri, 1984 yılında çıkarılan 3030 sayılı Kanunla
Ankara, İstanbul ve İzmir’de kurulmuştur. Bu illeri, 1986’da 3306 sayılı Kanunla
kurulan Adana; 1987’de 3391 sayılı Kanunla kurulan Bursa, 3398 sayılı Kanun-
la kurulan Gaziantep ve 3399 sayılı Kanunla kurulan Konya; 1988’de 3508 sayılı
Kanunla kurulan Kayseri ve 1993’te 504 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameyle
kurulan Diyarbakır, Erzurum, Eskişehir, İzmit, Mersin ve Samsun büyükşehir be-
lediyeleri izlemiştir. 1999 depreminde ciddi zarar gören Adapazarı’nın 2000 yılın-
da çıkarılan 593 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameyle büyükşehir belediyeleri
arasına katılması ile toplam büyükşehir sayısı 16’ya ulaşmıştır. Bu döneme kadar
kurulan Büyükşehir Belediyeleri’nin yarısı kanunlarla, diğer yarısı da kanun hük-
münde kararnamelerle kurulmuştur.

Yerel yönetim sisteminin yeniden yapılanmasına ilişkin bir sonraki değişim, 2004
yılında 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu ile 2005 yılında 5393 sayılı
Belediye Kanunu’nun çıkarılmasıyla yapılmıştır. Bu değişiklikle birlikte büyükşe-
hir belediyelerinin ölçeği büyütülmüş; büyükşehir sınırları içinde yaşayan nüfus,
ülke nüfusunun %46’sına ulaşmıştır. Bu kanunlarla birlikte; yerel yönetim sistemi,
yeni kamu yönetimi anlayışında var olan stratejik planlama ve performans prog-
ramı gibi yeni araçlarla tanışmıştır. 5216 sayılı Kanunla gelen bir başka yenilik ise
İstanbul ve Kocaeli’nde büyükşehir belediye sınırlarının il mülki sınırlarına geniş-
letilmesidir.