Page 34 - 2017_il_sinirinda_buyuksehir_belediye_modeli

34 İl Sınırında Büyükşehir Belediye Modeli Kocaeli Deneyimi

3. Türkiye’de Yönetim Sistemini

Yeniden Yapılandırma Çalışmalarının Tarihçesi

Gerek Osmanlı İmparatorluğu gerekse Türkiye Cumhuriyeti tarihi, genelde tüm
yapının özelde ise yönetim yapısının değişen koşulların ortaya çıkardığı ihtiyaçlara
cevap verebilecek şekilde yeniden yapılandırılmasına yönelik çok sayıda girişime
sahne olmuştur.

Yönetim sisteminin yeniden yapılandırılmasına yönelik çalışmaların geçmişi Ka-
nuni Sultan Süleyman dönemine kadar uzanmaktadır. Bu dönemde yapılan çalış-
malar devlet adamları tarafından kaleme alınan ve devletin içene düştüğü bozulma
sürecini durdurmaya yönelik çözüm önerilerini içeren risaleler şeklindedir. Koçi
Bey Risalesi, Katip Çelebi’nin Bozuklukların Düzeltilmesinde Tutulacak Yol-
lar (Düstûr el-’Amel li-Islâh el-Halel) başlıklı kitapçığı ve Defterdar Sarı Mehmet
Paşa tarafından kaleme alınan Devlet Adamlarına Öğütler (Nesâyıh’ül- Vüzerâ
V’el-Ümerâ) gibi bu eserlerde; eski düzene dönüş, yönetim sistemindeki bozulmala-
rın çaresi olarak gösterilmektedir.

III. Selim ile birlikte çıkış yolunun eski düzene dönüşte olacağına dair kabulden
vazgeçilmiş, başta ordu olmak üzere yönetim sistemi ve diğer alanlardaki bozul-
malara çare olarak Yeni Düzen (Nizam-ı Cedit) oluşturulmaya çalışılmıştır. Yeni
Düzen; sadece orduyla ilgili düzenlemeleri değil, aynı zamanda eğitim sisteminin
düzenlenmesinden yeni sağlık teşkilatlarının kurulmasına, merkezi teşkilatın güç-
lendirilmesinden taşra teşkilatını yeniden yapılandırmaya kadar bir çok yenilenme
girişimini içermektedir. Yeni düzen kurma yolundaki girişim, ayaklanan yeniçeri-
lerin III. Selim’i tahttan indirmesi ile son bulmuştur.

II. Mahmut dönemi de yeniden yapılanma çalışmaları açısından öne çıkan bir dö-
nemdir. II. Mahmut, Osmanlı Devleti’nin Batı karşısında yaşadığı gerilemeyi dur-
durabilmek için bir yandan yeniçeri ocağını kaldırıp modern bir ordu kurmuş, di-
ğer yandan da Batı modeline uygun yeni kurumsal ve yasal düzenlemelerle merkez
teşkilatını güçlendirmeye çalışmıştır.