Page 62 - 2017_il_sinirinda_buyuksehir_belediye_modeli

62 İl Sınırında Büyükşehir Belediye Modeli Kocaeli Deneyimi

Tablo 2 ve Tablo 3’te aktarılan verilerden de görüleceği üzere, il sınırında büyük-
şehir belediye modeline geçilmeden önce, ortalama olarak 376 TL olan kişi başına
belediye payları, 6360 sayılı Kanun sonrasında %3,45 artarak 389 TL’ye yüksel-
mektedir. İl özel idarelerinin de dahil edilmesi halinde; mahalli idarelerin kişi başı
genel bütçe vergi geliri ortalama 342 TL’den, %10.81 artışla 379 TL’ye çıkmaktadır.

6360 sayılı Kanunla belediyelerin mali imkanlarını artırmaya yönelik diğer bazı de-
ğişiklikler yapılmıştır. Bu çerçevede, 5779 Sayılı İl Özel İdarelerine ve Belediyelere
Genel Bütçe Vergi Gelirlerinden Pay Verilmesi Hakkında Kanun’un 5. maddesinin
son fıkrasında yazılı olan “büyükşehir belediye paylarındaki artış, bir önceki yılın
aynı ayında tahakkuk eden tutarların yüzde 20’sinden fazla olamaz,” hükmü 6360
sayılı Kanunla yürürlükten kaldırılmıştır. Böylece, büyükşehir belediyelerinin il
dahilinde gerçekleşecek vergi tahsilatı artışından kısıtlama olmaksızın yararlan-
ması sağlanacaktır.

6360 sayılı Kanunla, genel bütçe vergi paylarının dağıtım oranlarının değişmesi
yanında, dağıtım esaslarında da değişikliğe gidilmiştir. Büyükşehir belediyelerinin
%5 olan GBVG payı %6 olarak belirlenmesine rağmen, mevcut uygulamada bu pa-
yın %70’i doğrudan büyükşehire aktarılmak ve %30’u havuza alınmak suretiyle
diğer büyükşehirler arasında nüfuslarına göre dağıtılmaktadır. 6360 sayılı Kanun
sonrası bu dağıtım şekli; %60’ı doğrudan büyükşehire aktarım, %40’ı havuza alın-
mak ve bunun %70’inin büyükşehirler arasında nüfus, kalan %30’unun ise yüzöl-
çümü esasına göre dağıtımı şeklinde olacaktır. Bu sayede, nüfusun belirleyiciliği-
nin yanına yüzölçümü faktörü de eklenerek daha adil bir dağıtım hedeflenmiştir.

6360 sayılı Kanunla, büyükşehir ilçe belediyelerinin %2.5 olan payı %4.5’e çıkarıl-
mıştır. Mevcut yapıda bu pay; sadece nüfus esasına göre dağıtılmakta iken, değişik-
lik sonrası %10 yüzölçümüne, %90 nüfus esasına göre dağıtılacaktır.

İl özel idarelerinin GBVG pay oranı %1.15’den %0,5’e düşürülmüştür. Ancak, mev-
cut 16 büyükşehir belediyesi ve yeni kurulacak 13 büyükşehir belediyesinin bu-
lunduğu illerde, il özel idareleri kapatılmaktadır. Kalan il özel idaresi adetinin ya-
nında, hitap ettiği nüfus sayısının da düşmesi sonucunda kişi başı pay oranlarında
herhangi bir düşme olmamakta, aksine kişi başı pay miktarı yıllık 38 TL’den 67
TL’ye yükselmektedir.