Page 17 - 2017_il_sinirinda_buyuksehir_belediye_modeli

İl Sınırında Büyükşehir Belediye Modeli Kocaeli Deneyimi 17

Türkiye’de büyükşehirleri zorunlu kılan temel sebeplerden bir tanesi, belli bir coğ-
rafi alanda çok sayıda yerel yönetimin yetkili olması halinde planlama ve koordi-
nasyonun sağlanamayışı ve optimum ölçek ekonomisinden yeterince yararlanıla-
maması nedeniyle kaynak israfının ortaya çıkmasıdır. Benzer şekilde, sanayileşme,
ulaşım ve çevre gibi artan sorunların hizmet üretme kapasitesi ve yeterli mali kay-
naktan yoksun küçük ölçekli yerel yönetimlerce çözülememesi de büyükşehir mo-
delini zorunlu hale getirmiştir.

Uygun büyüklükte hizmet üretecek güçlü yerel yönetimlerin olmayışı, halkın ye-
rel yönetimlerden beklediği kamu hizmetlerinin kaliteli biçimde karşılanamama-
sı ve kamu hizmetlerinin sunumunda koordinasyon eksikliği sorunlarının ortaya
çıkması; yönetim, planlama ve koordinasyon açısından belediye sınırı mülki sınır
olacak biçimde optimal ölçekte hizmet üretebilecek güçlü yerel yönetim yapılarını
zorunlu hale getirmiştir.

Bu çerçevede, TBMM Genel Kurulu’nda 12 Kasım 2012 tarihinde kabul edilen ve
6 Aralık 2012 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 6360 sayılı Onüç İlde Büyük-
şehir Belediyesi ve Yirmialtı İlçe Kurulması ile Bazı Kanun ve Kanun Hük-
münde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’la Türkiye’deki top-
lam büyükşehir sayısı 29’a çıkarılmıştır.

Bu Kanun’la getirilen en önemli değişikliklerden bir tanesi de, büyükşehir bele-
diyesi yönetiminin “hukukî statülerinin düzenlenmesi ve buralardaki hizmetlerin
plânlı, programlı, etkin, verimli ve uyum içinde yürütülmesi” amacıyla 2004 yılın-
da çıkarılan 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu’yla sadece İstanbul ve
Kocaeli’nde uygulamaya sokulan il sınırlarında büyükşehir belediye modelinin, bu
iki büyükşehir dışındaki diğer büyükşehirlere de yaygınlaştırılmasıdır.

Yapılan bu değişiklik, oldukça önemli ve kapsamlı olup bundan sonra büyükşehir
sınırları içerisinde yaşayacak 56 milyon kişiyi ilgilendirmektedir. Bu da Türkiye’de
yaşayan her 4 kişiden 3’ü anlamına gelmektedir.

Türkiye’de büyükşehir yönetimleriyle ilgili ilk düzenleme, 1984 yılında çıkarılan
Kanun Hükmünde Kararname ve aynı yıl çıkarılan, 3030 sayılı Büyükşehir Be-
lediyelerinin Yönetimi Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiş-
tirilerek Kabulü Hakkında Kanun ile yapılmış ve Ankara, İstanbul ve İzmir il-
lerinde büyükşehir belediyesi kurulmuştur. Daha sonraki yıllarda, 1986’da Adana;
1987’de Bursa, Gaziantep ve Konya; 1988’de Kayseri; 1993’te Antalya, Diyarbakır,